اینکوترمز چیست؟ راهنمای جامع Incoterms و نقش آن در تجارت بین‌المللی؟ در دنیای پیچیده تجارت بین‌المللی، آشنایی با اینکوترمز (Incoterms) برای هر صادرکننده، واردکننده و فعال اقتصادی ضروری است. اینکوترمز که مخفف International Commercial Terms به معنی "اصطلاحات بازرگانی بین‌المللی" است، مجموعه‌ای از قوانین استاندارد است که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تدوین شده تا چارچوبی شفاف برای تقسیم مسئولیت‌ها، هزینه‌ها و ریسک‌ها بین خریدار و فروشنده فراهم کند.
هدف اصلی از ایجاد اینکوترمز، کاهش سوءتفاهم‌ها در قراردادهای صادرات و واردات و تسهیل ارتباط میان شرکت‌ها در کشورهای مختلف است. این قوانین مشخص می‌کنند چه کسی باید هزینه حمل‌ونقل، بیمه، ترخیص کالا و مالیات‌ها را پرداخت کند و از چه زمانی مسئولیت کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود.
در آخرین نسخه، یعنی Incoterms 2020، یازده اصطلاح رسمی وجود دارد که در چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
- گروه E: تحویل در مبدأ (مانند EXW)
- گروه F: تحویل به حمل‌کننده (مانند FOB و FCA)
- گروه C: پرداخت هزینه حمل توسط فروشنده (مانند CIF و CFR)
- گروه D: تحویل در مقصد (مانند DDP و DAP)
هر یک از این اصطلاحات، سطح متفاوتی از تعهد و مسئولیت را برای فروشنده و خریدار تعریف می‌کند. برای مثال، در FOB مسئولیت فروشنده تا زمان بارگیری بر کشتی است، اما در CIF فروشنده علاوه بر حمل، هزینه بیمه کالا را نیز بر عهده دارد.
آشنایی با مفاهیم اینکوترمز به شرکت‌ها کمک می‌کند تصمیمات دقیق‌تری در قیمت‌گذاری، انتخاب روش حمل‌ونقل و تنظیم قراردادهای بین‌المللی بگیرند. در نتیجه، تسلط بر قوانین اینکوترمز 2020 نه‌تنها یک مزیت رقابتی بلکه یک ضرورت برای موفقیت در تجارت جهانی محسوب می‌شود.
در دنیای تجارت بین‌المللی، اختلاف در تفسیر وظایف فروشنده و خریدار می‌تواند منجر به بروز مشکلات حقوقی و مالی شود. برای جلوگیری از این مشکلات، اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) مجموعه‌ای از قواعد استاندارد را تحت عنوان اینکوترمز (Incoterms) تدوین کرده است. این قوانین به طور دقیق مشخص می‌کنند که چه کسی مسئول پرداخت هزینه‌ها، بیمه، حمل‌ونقل و ریسک کالا در طول مسیر است.
تعریف اینکوترمز (Incoterms)
کلمه‌ی "Incoterms" مخفف عبارت International Commercial Terms است و به معنای "اصطلاحات بازرگانی بین‌المللی" می‌باشد. این مجموعه قواعد برای نخستین بار در سال 1936 منتشر شد و به مرور زمان نسخه‌های جدیدتری از آن ارائه شد؛ آخرین نسخه مربوط به Incoterms 2020 است. هدف اصلی اینکوترمز، تسهیل تجارت جهانی و کاهش اختلافات میان طرفین قرارداد است.
انواع اینکوترمز و گروه‌بندی آن‌ها
اینکوترمزها معمولاً در چهار گروه اصلی دسته‌بندی می‌شوند که هرکدام میزان تعهدات فروشنده و خریدار را مشخص می‌کنند:
1. گروه E (تحویل در مبدأ)
EXW (Ex Works): فروشنده کالا را در محل خود تحویل می‌دهد و تمام مسئولیت‌ها بر عهده خریدار است.
2. گروه F (تحویل به حمل‌کننده)
در این شرایط، فروشنده کالا را تا نقطه‌ای خاص تحویل می‌دهد و پس از آن خریدار هزینه‌ها را بر عهده دارد.
3. گروه C (هزینه حمل بر عهده فروشنده)
در این گروه، فروشنده هزینه حمل را پرداخت می‌کند اما ریسک انتقال کالا از لحظه تحویل به خریدار منتقل می‌شود.
4. گروه D (تحویل در مقصد)
- تفاوت میان برخی از اصطلاحات پرکاربرد (FOB و CIF)
- دو اصطلاح پرکاربرد در تجارت بین‌المللی FOB و CIF هستند.
- در FOB (Free On Board) فروشنده کالا را بر روی کشتی بارگیری می‌کند و از آن لحظه به بعد مسئولیتی ندارد.
- اما در CIF (Cost, Insurance and Freight) فروشنده علاوه بر هزینه حمل، بیمه کالا را نیز تا مقصد پرداخت می‌کند.
- این تفاوت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تعیین قیمت نهایی کالا و مسئولیت‌ها دارند.
اهمیت استفاده از اینکوترمز در قراردادها
به‌کارگیری صحیح اینکوترمز باعث شفافیت در قراردادها، کاهش ریسک‌های حقوقی و اطمینان از درک مشترک میان خریدار و فروشنده می‌شود. علاوه بر این، شرکت‌های حمل‌ونقل، بیمه‌گران و بانک‌ها نیز از این قواعد برای تسهیل تراکنش‌های بین‌المللی استفاده می‌کنند.
نسخه جدید Incoterms 2020
در نسخه 2020، تغییراتی برای به‌روز شدن با شرایط تجارت مدرن ایجاد شده است؛ از جمله:
- معرفی اصطلاح جدید DPU به جای DAT
- افزایش تمرکز بر امنیت حمل‌ونقل
- انعطاف بیشتر در استفاده از انواع وسایل حمل ترکیبی
جمع‌بندی
اینکوترمز یکی از مهم‌ترین ابزارهای استاندارد سازی در تجارت بین‌المللی است که با تعیین دقیق مسئولیت‌ها، ریسک‌ها و هزینه‌ها بین خریدار و فروشنده، از بروز اختلافات جلوگیری می‌کند. آشنایی و به‌کارگیری صحیح این قواعد برای هر فعال اقتصادی، صادرکننده و واردکننده ضروری است.
